Türkiye ekonomisinin röntgeni: Nüfusun yüzde 90’ının parasına bakın ne olmuş

Dünya Eşitsizlik Laboratuvarı (World Inequality Lab) tarafından sürdürülen Dünya Eşitsizlik Veritabanı’nın (WID.world), derlediği bilgiler 1995-2023 yılları arasında gelir dağılımında büyüyen eşitsizliği ortaya koydu.

Yukarıdaki grafikte 1995-2023 yılları arasında, en yüksek gelire sahip nüfusun yüzde 10’u, ortadaki yüzde 40’ı ve en altta gelirden en az payı alan yüzde 50’nin yıllara göre değişimi gösteriliyor.

WID.World’de yer alan verilere göre gelir dağılımı; 2002’den 2007’ye kadar orta gelir düzeyinde olan nüfusun yüzde 40’ı ile gelirden en az payı alan nüfusun yüzde 50’si lehine değişiyor. 2002-2007 yılları arasında bu gelir gruplarının toplam gelirden aldıkları pay, sırasıyla yüzde 4.1 ve yüzde 2.7 oranında artıyor.

2007’DEN SONRA GELİR DAĞILIMINDA BOZULMA BAŞLADI

2007’den sonra nüfusun yüzde 10’u olan yüksek gelir grubunun toplam gelirden aldığı pay, nüfusun yüzde 50’sinin üstüne çıkıyor. Orta gelir grubu olarak belirtilen yüzde 40 ve en düşük gelir grubundaki yüzde 50’nin geliri 2007 sonrası düşüş göstermeye başlıyor.

Asıl dramatik değişim 2021 yılından sonra yaşanıyor. En yüksek gelire sahip yüzde 10’luk nüfusun payı hızla yüzde 56.7’ye yükselirken, orta ve düşük gelirli vatandaşların payı çakılıyor. 2007-2023 arasında yüksek geliri olan yüzde 10’luk nüfusun toplam gelirden aldığı pay 7.7 puan yükselirken, orta gelir düzeyindeki yüzde 40’ın payı 5 puan, düşük gelirli yüzde 50’nin payı 2.7 puan düşüyor. 2023 yılına gelindiğinde, hemen hemen 2002’deki dağılıma geri dönülüyor.

NÜFUSUN YÜZDE 90’ININ VARLIĞI YÜKSEK GELİR DURUMUNA TRANSFER OLDU

2007’de başlayan ve 2021’den sonra hızlanan gelir dağılımındaki bozulma 2023 yılında devam ediyor ve ekonomistler 2024 yılında da devam ettiğini öngörüyor. Türkiye nüfusunun yüzde 90’ından yüzde 10’una doğru çok trajik bir gelir ve varlık transferi yaşandığı verilere yansıyor.

WID.World’de veri tabanında ayrıntılı döküm bulunmuyor. Ancak uzmanlar, orta gelire sahip yüzde 40’ın içindeki dağılımın da büyük ölçüde bozulduğu görüşünde…

ORTA GELİR GRUBUNDAKİ ERİME

Yüzde 40 oranı ile tarif edilen orta sınıf içinde alttaki yüzde 30, en düşün gelirli yüzde 50’ye yaklaşırken, en üstteki yüzde 10’un geliri en iyi ihtimalle sabit kaldı.

Başka bir deyişle 2021’den sonra orta sınıfın küçük bir bölümü “kafasını suyun üstünde tutabilirken”, büyük bölümü yoksullaştı. Yani gelir piramidinin tabanı genişledi, tepesi iyice sivrildi.

Orta sınıf özellikle 2007-2021 döneminde varlıklarını gayrı menkul ve dövizde tutarak, emek gelirlerindeki kaybı telafi etmeye çalışıyordu. Enflsyon ve vergilerdeki aşırı artış, kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi ve ücretlerdeki reel kayıp artık telafi edilemiyor.